کاربرد برنامههای تلویزیونی در کلاس درس
استفاده از رسانه‌ها در امر آموزش، باعث ارتقاء کیفیت یاددهی ـ یادگیری شده است و به عنوان یکی از منابع یادگیری،مورد توجه برنامه‌ریزان درسی و معلمان قرار گرفته و در این میان،برنامههای آموزشی و درسی در قالب ویدیو و برنامههای تلویزیونی مورد توجه بیشتر واقع شده است. این برنامه‌ها که با سر فصل‌های آموزشی رسمی و برنامههای درسی مطابقت دارد به عنوان یک منبع غنی در افزایش سطح دانش، نگرش و مهارت یادگیرندگان نقش مهمی را ایفا می‌کند. امروزه با گسترش فناوری‌های جدید و ورود این فناوری‌ها به عرصه آموزش، دیگر توقعات و سطح انتظارهای معلمان و دانش‌آموزان از شرایط و موقعیت‌های یاددهی ـ یادگیری به مانند گذشته نیست و بیشتر معلمان می‌توانند محیط آموزشی خود را متنوع کنند. استفاده از فیلم‌های آموزشی در بردارنده امتیازات و فوایدی نیز است که می‌توان به برخی از آنها به صورت خلاصه اشاره کرد. |
تمرکز روی جزئیات (با استفاده از تصاویر با نمای نزدیک)
تلاش برای القاء مفاهیم به صورت واضح و روشن، ایجاد و ارائه تجارب بصری متنوع خارج از فضای خشک کلاسی،به تصویر کشیدن متون درسی و تلاش برای درک مفهومی در سطوح بالاتر و تقویت یادگیری‌های قبلی و به کارگیری فیلم‌های آموزشی،مهارت‌هایی را نیز می‌طلبد و کاربرد آنها در کلاس درس،آمادگی معلم و دانش‌آموزان را باید به همراه داشته باشد.
آمادگی معلم
الف) اهداف آموزشی و برنامه یادگیری را مدنظر قرار دهد.
ب) با متخصصان رسانه‌های آموزشی برای انتخاب برنامههای مناسب و درخور دانش‌آموزان مشورت کند.
پ) معلم باید بخش‌هایی از برنامه را انتخاب کند که با اهداف آموزشی و نیازهای یادگیرندگان مرتبط باشد. بدین منظور از راهنمایان آموزشی با توجه به ایده‌ها و فعالیت‌ها میتواند بهره بجوید.
ت) برنامه مورد نظر را از قبل ببیند و در صورت لزوم بخش‌های مرتبط را مشخص کند.
ث) فعالیت‌های مورد نیاز خود را پس از دیدن برنامه فهرست‌بندی کند.
آمادگی دانش‌آموز
الف) دانش‌آموزان را در ابتدا با ارائه سوالات در زمینه موضوع موردنظر برانگیزانید.
ب) علت استفاده از فیلم آموزشی را در جریان آموزش برای دانش‌آموزان بازگو کنید.
پ) دانش‌آموزان را برای دیدن تصاویر بصری مهم آماده کنید.
ت) درباره محتوا و نکات کلیدی و اصلی برنامه با دانش‌آموزان گفت‌وگو کنید.
ث) پس از تماشای برنامه،فعالیت‌های انفرادی و بحث گروهی را برای دانش‌آموزان مشخص کنید.
ج) برای درک بهتر مفهوم آموزش،درباره کلمات و لغات جدیدی که در برنامه گنجانده شده است،توضیحاتی ارائه دهید.
چ) مفاهیم کلیدی مورد استفاده در برنامه را برای توضیحات بیشتر بر روی تابلو بنویسید.
برقراری تعامل با رسانه
الف) دانش‌آموزان را برای دیدن برنامه مورد نظر تشویق کنید و با ارائه اطلاعات خاص و ویژه توجه آنها را برای تماشای برنامه جلب کنید.
ب) برای دانش‌آموزان تکلیف یا وظیفه‌ای را مشخص کنید تا در هنگام دیدن یا پس از آن نسبت به انجام آن اهتمام ورزند.
پ) بعد از انجام تکالیف توسط دانش‌آموزان،تکالیف آنها را مورد بررسی قرار دهید تا میزان موفقیت و یادگیری دانش‌آموزان را بسنجید.
فعالیت‌هایی که هنگام دیدن برنامه باید انجام شود عبارتند از:
الف) همراه با دانش‌آموزان به تماشای برنامه بنشینید.
ب) برنامه را به صورت بخش‌بخش ببینید؛ به این معنا که ویدئو را متوقف کنید و با ارائه پرسش‌هایی، دانش‌آموزان را برای بحث ترغیب کنید و بدین وسیله تفکر انتقادی را در آنها پرورش دهید. به عنوان مثال بر اساس آنچه که تا به اینجا از برنامه دیده‌اید فکر می‌کنید در ادامه چه اتفاقی رخ دهد؟
پ) برنامه را به صورت صدا و گفتار،به نظاره بنشینید و از دانش‌آموزان سوال کنید که تا چه حد از برنامه را متوجه می‌شوند؟
ت) صفحه تلویزیون یا نمایشگر را تاریک کنید و فقط صدای برنامه را پخش کنید.
ث) در حد 30 ثانیه کلیپ‌هایی از برنامه را نشان دهید تا برنامه حالت جذاب داشته باشد.
فعالیت‌هایی که پس از دیدن برنامه باید انجام شود عبارتند از:
الف: درباره برنامه و آنچه دیده‌اید با دانش‌آموزان بحث و مناظره کنید.
ب)عکس‌العمل‌های گوناگون را مورد شناسایی قرار دهید و به دانش‌آموزان فرصت دهید تا احساسات و تجارب خود را از این برنامه بیان کنند.
پ) میان برنامه پخش شده با تجارب گذشته ارتباط برقرار کنید و فعالیت‌های پیش‌بینی شده قبلی را انجام دهید.
ت) فعالیت‌های اضافی را معرفی و مطرح کنید که این فعالیت‌ها میتواند نویسندگی خلاقانه،پروژه‌های بلندمدت،استفاده از روش ایفای نقش،انجام پروژه‌های هنری،تهیه و تولیدات ویدئویی و دیدار با کارشناسان و متخصصان باشد.
استراتژی‌های استفاده از ویدئو و فیلم آموزشی
قبل از هر چیز برنامه را مورد بازبینی قرار دهید تا میزان دستیابی به اهداف آموزشی و درسی و نتایج و پیامدهای حاصله را ارزیابی کنید. به بیان دیگر ببینید برنامه مناسب و درخور دانش‌آموزان است یا نه.
بخش‌هایی از برنامه را انتخاب کنید که بیشترین تناسب و هماهنگی را با سرفصل‌ها و موضوعات درسی داشته باشد چرا که فیلم آموزشی با نگاهی جامع طراحی و تولید می‌شود و حاوی اطلاعات فراوانی است که به یکباره ارائه می‌شود به همین خاطر باید بخش‌هایی از آن انتخاب شود که فهم آن،برای دانش‌آموزان کار سختی نباشد.
بهتر است محتوای برنامه قبل یا پس از تماشای برنامه توسط معلم تدریس شود یا حداقل درباره نکات کلیدی آن توضیحاتی بیان شود که این مسئله آمادگی دانش‌آموزان را برای یادگیری،بیشتر می‌کند و باعث می‌شود که آنها با حالتی جدی‌تر به تماشای برنامه بنشینند.
با ایجاد یک جو مناسب، دانش‌آموزان را به تعامل وادار کنید. به عنوان مثال می‌توانید تکالیفی را به آنها محول کنید. درباره واژگان ناآشنای بکار برده شده در برنامه، توضیحات بیشتری بدهید. با طرح سوال،حس کنجکاوی را در دانش‌آموزان برانگیزانید. با انجام چنین اقدام‌هایی می‌توانید محتوا را به صورت شفاف‌تر و واضح‌تر به دانش‌آموزان انتقال دهید.
قبل از تماشای فیلم آموزشی، مقدمه‌ای را بیان و فعالیت‌هایی را که باعث ارتقای یادگیری در دانش‌آموزان می‌شود ذکر کنید. برنامه مورد نظر باید یک پیشینه اطلاعاتی را درباره یک موضوع خاص ارائه کند. واژگان جدید را ضمن بکارگیری توضیح دهید. دانش‌آموزان را به کاربرد و تقویت دانسته‌ها و تجارب یادگیری قبلی و یادگیری اطلاعات قبلی تشویق کنید.
هنگام تماشای برنامه می‌توانید از دکمه توقف در ویدیو استفاده کنید.
درک دانش‌آموزان را بسنجید.
سوالاتی را از دانش‌آموزان بپرسید.
در ثبت و ضبط اطلاعات ارائه شده به دانش‌آموزان کمک کنید تا آنها بتوانند به تجزیه و تحلیل اطلاعات ارائه شده بپردازند و رویدادهای آینده را پیش‌بینی کنند.
با دقت بیشتری به اطلاعاتی که به صورت چارت،فرمول یا تصویر مهم در برنامه ارائه شده است بنگرند. در صورتی که دیاگرام یا شکل پیچیده‌ای را می‌خواهند رسم کنند می‌توان فیلم را متوقف کرد.
